Crisis van ongekende omvang

2023 | Zwarte dag in de clubgeschiedenis

Eind november 2023 kwam een langlopende ruzie tot een climax tussen enerzijds de raad van commissarissen (RvC) en anderzijds het bestuur en een aantal sleutelfiguren binnen de club, bekend onder de naam Team Jonk. Op donderdag 30 november 2023 besloot de RvC van FC Volendam (bestaande uit voorzitter Jaap Veerman, Rob Bootsman, Erwin Boelhouwer, Elma de Koekkoek, Henk Kras jr. en Kees Mooijer) over te gaan tot het ontslag van het bestuur van FC Volendam tijdens een buitengewone vergadering. Het ontslag van de bestuursleden betekende dat Jan Smit (voorzitter), Hans Bond (technische zaken), Gerben Matroos (commercie) en Corn Veerman (penningmeester) vanaf die dag uit hun functie werden gezet.

De volgende dag op vrijdag 1 december 2023 gaf de RvC, bij monde van voorzitter Jaap Veerman, in een persconferentie een toelichting over het ontslag van het bestuur. Volgens hem was er sprake van ‘niet te herstellen vertrouwensbreuk en een onoverbrugbaar verschil van inzicht in hoe FC Volendam geleid moest worden en was het eigen vermogen binnen een jaar van 0 euro naar 3 miljoen negatief euro gegaan. Een ontslag kon daardoor niet uitblijven’. De raad van commissarissen sprak van een ‘oorlogssituatie’ tussen de RvC en het bestuur onder leiding van Jan Smit. Er waren het afgelopen jaar meerdere confrontaties geweest, waarna het bestuur 2 ‘gele kaarten’, officiële waarschuwingen, had ontvangen van de RvC. Die 'frontale confrontaties' met Jan Smit hadden als hoogtepunt een telefoongesprek op 21 november 2023. ‘Het is nu oorlog’, zei voorzitter Jan Smit toen tegen RvC voorzitter Jaap Veerman. ‘Ik wil jou nooit meer één-op-één spreken. De Jozef (verwijzing naar de geruchtmakende informatieavond op 9 maart 2023) was nog maar het begin’. Dit telefoongesprek betekende de 3e gele kaart voor Jan Smit en dus nam de RvC een besluit tot een voorgenomen ontslag.

Een aantal uren na de persconferentie van de RvC vertrok, in het kielzog van het bestuur, de volledige technische staf van FC Volendam (bekend onder de noemer 'Team Jonk') bij de club. Dat maakte de groep bekend middels een statement. Concreet hield dat in dat onder meer Wim Jonk (technisch manager), Jasper van Leeuwen (technisch directeur), Ruben Jongkind (directeur opleidingen) en Matthias Kohler (hoofdtrainer) hun functie zouden neerleggen. In hun statement maakte Team Jonk duidelijk waarom: 'Bestuursleden Jan Smit en zijn medebestuurders zijn gisteravond ontslagen door de RvC. Beiden zijn door RvC voorzitter Jaap Veerman vandaag publiekelijk voor de bus gegooid, als waren zij onverantwoordelijke bestuurders die geen toezicht hielden en financieel ‘casinobeleid’ voerden. Wij zelf werden beticht een beleid te voeren dat de continuïteit van Volendam in gevaar zou brengen.' En daar was ‘Team Jonk’ het niet mee eens. 'De ‘argumenten’ die langskwamen waren van een treurig niveau. Financiële operationele tekorten werden door RvC voorzitter Jaap Veerman genoemd en uitvergroot, maar enorme transferwinsten verzwegen. Het positieve resultaat onder aan de streep werd zelfs ontkend.' De slotsom is dus het vertrek van een groot aantal medewerkers, zo verklaarden ze.

De tekst gaat verder onder de foto.

Financiën
De financiën zorgden herhaaldelijk voor scherpe discussies in de bestuurskamer. Zo werd getwist over de mate waarin de club financiële risico's kon en moest nemen. Wim Jonk, Jasper van Leeuwen en Ruben Jongkind van Team Jonk wilden investeren ten gunste van 'het voetbal'. Dit was gebaseerd op het model van een opleidingsclub waar een mogelijk operationeel tekort gecompenseerd werd door transferwinsten. Simpel gezegd: je investeert in kapitaal op het veld en dat geld verdien je later terug via transfers. De financiële mensen in de verschillende bestuurslagen gaven tegengas. Zij zagen de tekorten oplopen. Reeds 3 bestuursleden belast met financiën (Simon Hansen, Tom Veerman (Bommie) en Tom Koning) hadden vanwege de druk hun functie neergelegd in de afgelopen periode. Over het seizoen 2022-2023 publiceerde FC Volendam een operationeel verlies van ruim 3 miljoen euro. In het voorgaande boekjaar was de club ook al een 0,5 miljoen in het rood gegaan. Het bestuur en Team Jonk weerlegde de kritiek door te verwijzen naar de gerealiseerde transferwinst van bijna 5 miljoen euro, dat het operationele resultaat ruim compenseerde.

De tekst gaat verder onder de foto.

Structuurwijziging
Het uiteindelijke ontslag viel ook niet los te zien van de structuurverandering die het bestuur en Team Jonk wilde gaan doorvoeren bij de club. Tien vrijwilligers (zes commissarissen en vier bestuursleden) in controlerende organen wat te veel van het goede was voor een kleine club. Alleen: wie maakt er dan plaats? Wie geven hun zetels op? Team Jonk en het bestuur hadden daar ideeën over. Zij wilden FC Volendam transformeren van stichting tot BV. Die laatste organisatievorm werd door de meeste clubs in de Eredivisie gebruikt. Dat werkte beter qua verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Dan nam de directie alle dagelijkse besluiten. Op afstand werden zij gecontroleerd door een vijfkoppige RvC, die eens in de zoveel maanden bij elkaar kwam.

De RvC kreeg de kans om mee te praten over een gedetailleerd plan. De oprichting van de BV moest samengaan met de uitgifte van aandelen. Daarmee moet geld opgehaald worden dat benut kan worden om te investeren in voetbal en een nieuw stadion. Het idee is om met deze investeringen de inkomsten van FC Volendam structureel en significant te verhogen. Op de avond van 16 november 2023 werd dit plan gepresenteerd. De drie bestuurslagen van FC Volendam waren allemaal aanwezig. Voor de meesten waren de ideeën niet nieuw. Commissarissen Henk Kras junior en Rob Bootsman waren bijvoorbeeld frequent aangesloten bij de overleggen die waren uitgemond in deze presentatie. De stemming onder de bestuurders leek positief en op één lijn te zitten: de stichting ging een BV worden.

In het plan dat gepresenteerd werd, was echter geen ruimte voor een algemeen directeur. Er werd voorgesteld om te werken met een zakelijk directeur en een technisch directeur die op gelijke voet opereren. De eerste stuurde de financiële en commerciële tak aan, de tweede het voetbalbedrijf. Daarnaast was in de directie ruimte voor een directeur opleidingen en eventueel een commercieel directeur. In het laatste uur van dit overleg knalde daarom een bom. Tijdens de rondvraag kwam de directiestructuur aan bod. Daarover bleken de aanwezigen het oneens. De commissarissen vonden al langer dat de nieuwe directie een algemeen directeur (lees: onafhankelijk van Team Jonk) moest krijgen. Team Jonk was geen voorstander van zo'n ‘baas’. Volgens hen ontstaat dan weer een extra bestuurslaag, zij pleiten voor een plattere organisatie: kortere lijnen, meer gelijkwaardigheid. Bovendien vonden zij dat de technisch directeur (lees: Jasper van Leeuwen) op zijn terrein leidend moet zijn. In hun ogen zorgde een bestuurder zonder voetbalachtergrond boven de technisch directeur altijd voor ellende.

De tekst gaat verder onder de foto.

Voorgeschiedenis
In de eerste jaren met Team Jonk was van conflicten weinig van te merken. Na een 16e plaats in de Eerste Divisie in het seizoen 2018-2019 was er behoefte aan een frisse wind. De komst van Wim Jonk uit het eigen dorp werd toegejuicht. Met de hulp van Wim Jonk en consorten (‘Team Jonk’) werd bovendien het FC Volendam Spelersparticipatiefonds opgezet, waarmee middelen werden vrijgemaakt om in de selectie te investeren. Tot verrassing van vriend en vijand deed FC Volendam in het seizoen 2019-2020 direct mee om promotie. De club stond 3e bij het stilleggen van de competitie vanwege de gevolgen van het coronavirus. Een jaar later eindigde FC Volendam als 6e. Alleen kampioen SC Cambuur scoorde nog vaker dan de ploeg van Wim Jonk, die achterin te veel open huis hield om mee te dingen om promotie. In het seizoen 2021-2022 was het alsnog feest. Opnieuw was FC Volendam als meest scorende ploeg een garantie op spektakel, al regende het ook weer tegentreffers. Met de hulp van ervaren nieuwkomers als Robert Mühren, Daryl van Mieghem en Damon Mirani werd desondanks de terugkeer naar de Eredivisie afgedwongen, na 13 jaar afwezigheid op het hoogste niveau.

Vlak voor dat historische succes stak de onrust al de kop op in het dorp. FC Volendam verspeelde in het voorjaar van 2022 15 punten in 6 wedstrijden. Voorzitter Jan Smit daarover achteraf: 'Toen ontving ik vanuit de RvC geluiden dat Wim Jonk weg moest. Dat had vooral met emoties te maken. Op het moment dat die de overhand krijgen, is ons dorp te klein en de druk te groot. Mensen raken snel in paniek.' In het Eredivisie-seizoen daarna was dezelfde dynamiek zichtbaar. Na de slechte start nam de kritiek op Jonk en consorten toe. De RvC besloot in het voorjaar zelfs tot het beëindigen van de 'huidige constructie met Team Jonk', na 30 juni 2023. Hun contracten dienden voor 1 april 2023 te worden opgezegd, zo werd het bestuur opgedragen. De algehele kritiek was dat Team Jonk de club zou overnemen, te veel geld uitgeven en de jeugdopleiding onvoldoende laten functioneren. Tevens hield de RvC de beoogde benoeming van Kees Molenaar (Keje) als vicevoorzitter tegen.

Voorzitter Jan Smit sloeg het advies van de RvC in de wind. Op dinsdag 7 maart 2023 werden de contracten van Wim Jonk, diens staf en de directie met 3 jaar verlengd. Jan Smit kon bij die gelegenheid zijn enthousiasme niet verbergen. In de social media riep hij: 'Met het verlengen van het contract van de hoofdtrainer wordt ons sprookje verlengd. Als voorzitter en voor ons als Volendammers is en blijft Wim het beste visitekaartje dat je je als club kunt wensen.' Nog dezelfde avond zaten het bestuur en de RvC ruim 4 uur aan tafel. Dat gesprek leverde een tijdelijke wapenstilstand in de machtsstrijd op.

De informatieavond van FC Volendam in het St. Jozef Gebouw leidde donderdag 9 maart 2023 tot een verhitte discussie tussen onder anderen voorzitter Jan Smit en Jaap Veerman, de voorzitter van de RvC. Onderwerp van gesprek was de machtsstrijd bij de Eredivisionist die al enige tijd gaande is. Jan Smit noemde zijn geboortedorp tijdens een inleidend praatje nog het achtste wereldwonder. Vervolgens ging hij er met gestrekt been in. "Dit dorp is ook vergiftigd door jaloezie, domheid, ophitsing en rancune", zei hij, waarbij niet helemaal duidelijk was op wie hij exact doelde. "Ze verspreiden leugens en steken lachend een dolk in de rug. Wij zijn hier om de waarheid te vertellen." De avond zou uiteindelijk eindigen in chaos. Tussen bestuur en RvC bleek het goed mis. Ondanks dat beide partijen twee dagen eerder nog een constructief overleg hebben gehad, greep RvC-voorzitter Jaap Veerman de microfoon wanneer de begroting van het lopende seizoen behandeld werd. Hij zag een extra gat ontstaan door uit te keren bonussen: het verlies zou geen 1,2 miljoen euro bedragen maar 1,9 miljoen euro. Jan Smit reageerde - niet voor het eerst die avond - gepikeerd. "Dit vind ik zo laag van je, Jaap", reageerde hij. 'We hebben dinsdag vier uur gepraat en jullie van de RvC hebben alles goedgekeurd. Daarna hebben we een vredespijp gerookt en nu begin je zo. Ik zeg het liever niet, maar ik sta persoonlijk garant voor een tekort van 1,2 miljoen euro." De afwijzing van Kees Molenaar (Keje) door de RvC zat ook nog hoog. Op de avond zelf wilde Jaap Veerman voor de bijeengekomen supporters niet aangeven hoe de raad tot het besluit is gekomen. Jaap Veerman werd bovendien door de clubleiding verweten Team Jonk te willen lozen en de clubvisie niet te onderschrijven.

De tekst gaat verder onder de foto's.

Half juni 2023 werd bekend dat Wim Jonk een stapje terug deed als trainer van FC Volendam. Hij werd nu technisch manager betaald voetbal bij de club. „Ik heb mijn doelstelling bereikt en ga mij voor nu focussen op andere vlakken”, vertelde hij daarover. „De club moet niet van mij als hoofdtrainer afhankelijk zijn. In mijn nieuwe functie kan ik het fundament verstevigen.” Assistent-trainer Matthias Kohler schoof door naar de functie van hoofdtrainer.

FC Volendam beleefde een mislukte transferzomer voor het nieuwe seizoen 2023-2024. Het verloor – na een arbitragezaak – aanvoerder Carel Eiting aan FC Twente en ook Derry John Murkin verkaste naar Schalke 04. Bovendien eindigen de huurdeals van Gaetano Oristanio en Filip Stankovic en verlieten de publiekslievelingen Henk Veerman en Daryl van Mieghem de club voor ADO Den Haag. Het aantal inkomende transfers bleek daarentegen beperkt. Op de slotdag greep de club naast diverse versterkingen. De competitiestart was mede daardoor belabberd, met 8 punten uit 13 wedstrijden verliep de eerste competitiehelft niet veel beter dan vorig jaar.

Op 15 november 2023 meldde FC Volendam een verlies van 3 miljoen euro over het vorige seizoen. Dat viel weg te poetsen met een positief transferresultaat dat in het huidige seizoen geboekt werd, door onder meer de verkoop van Carel Eiting, Derry John Murkin en doorverkoop van Micky van de Ven. De cijfers werden eerst te vroeg gepubliceerd, ingetrokken en opnieuw – in de meest uitgeklede vorm – openbaar gemaakt. Achter de schermen zochten bestuur en RvC ondertussen naar oplossingen om de continuïteit te verbeteren. Daarin bleken echter onoverkomelijke verschillen van mening te bestaan. Dat was voor de RvC reden op 30 november 2023 een rigoureus besluit te nemen: het voltallige bestuur werd aan de kant gezet.