Derby's tegen De Volewijckers

2020 | Roemruchte wedstrijden tegen Amsterdamse dorpsclub

Op 1 november 2020 bestond de voetbalclub De Volewijckers 100 jaar. De club uit Amsterdam-Noord kan terugkijken op een roemrijk verleden, waarin menig verbeten duel met Volendam werd uitgevochten. De wedstrijden tussen de Volewijckers en Volendam kenden altijd een bijzondere, positieve sfeer. De Volewijckers was de dichtstbij gelegen betaalde vereniging voor Volendam, waardoor het voor de aanhangers eenvoudig was om uitwedstrijden te bezoeken. Beide teams speelden technisch, verzorgd en aanvallend voetbal met spelers die grotendeels uit de eigen jeugd afkomstig waren. De financiële middelen waren bij beide clubs beperkt. Buiten het voetballen om bestonden veel hechte vriendschappen tussen de spelers van het eigen team. De Volewijckers leek daarmee meer op een dorpsclub als Volendam dan op een stadsclub zoals deze in de meeste grote steden van Nederland bestonden.

Duel van het jaar
In de eerste helft van de jaren zestig waren Volendam en De Volewijckers te sterk voor de Eerste Divisie en te zwak voor de Eredivisie. De onderlinge duels stonden daarom vaak in het teken van een gewenste promotie of een af te wenden degradatie. De meest historische wedstrijd vond plaats op 16 april 1961. De groen-witten uit de hoofdstad en de oranjehemden uit het IJsselmeerdorp stonden na 27 speelronden fier aan de leiding in de Eerste Divisie A. De Volewijckers had één punt voorsprong op Volendam en zes op KFC, maar Volendam had nog een inhaalwedstrijd tegoed tegen BVV. De belangstelling voor dit duel van het jaar was enorm. Het gezellige Volewijckers terrein met de naam Mosveld bood officieel plaats aan 10.500 toeschouwers, maar er kwamen aanvragen binnen voor 30.000 kaarten! Wekenlang stonden de kranten bol van het nieuws over de a.s. topper. Trainer Daan de Jongh van De Volewijckers wilde geen verwachtingen uitspreken naar de pers. Hij had zijn spelers een spreekverbod opgelegd. De kern van zijn team bestond uit een groep zeer talentvolle jonge voetballers die enkele jaren eerder nog een A-juniorenteam vormden en daarom liefkozend de Mosveld-baby’s werden genoemd. Omdat De Volewijckers favoriet was bij de media vreesde De Jongh dat de prestaties van zijn jongens door de druk negatief beïnvloed konden worden.  

Noodtribunes
Het programma Sport in Beeld van de NTS – de voorloper van Studio Sport – was met twee camera’s naar het Mosveld afgereisd om opnamen te maken. In die tijd werden op zondagavond alleen samenvattingen getoond van de topwedstrijden uit de Eredivisie, waarbij gewoonlijk één camera werd ingezet. Een bezoek aan een wedstrijd uit de Eerste Divisie met twee camera’s was daarom heel bijzonder. Secretaris Jan de Wit van Volendam beklaagde zich bij het Volewijckers bestuur dat hij maar 240 kaarten voor zijn aanhang had ontvangen, terwijl er eerder in het seizoen 2.000 kaarten voor de Amsterdammers beschikbaar waren gesteld voor de uitverkochte heenwedstrijd in Volendam. Er werd besloten om in enkele dagen tijd twee noodtribunes aan het Mosveld te bouwen. Hiervoor moesten zelfs bomen omgehakt worden. Volendam kreeg er zo’n 1.000 kaarten bij van de extra capaciteit van 2.500 staanplaatsen die de noodaccommodatie opleverde. Daarmee werd de wedstrijd de best bezochte uit de geschiedenis van het Mosveld tot dat moment. Ondanks de extra plaatsen ontstond een levendige zwarte handel in toegangskaarten. Voor een staanplaats van 1 gulden werd op het laatst 15 gulden neergeteld en voor een zitplaats van 1 gulden 75 het ongekende bedrag van 25 gulden! 

Gerookte paling
Op de wedstrijddag puilde het stadion uit. Officieel werd een aantal van 13.500 toeschouwers bekend gemaakt, maar sommigen hielden het op 16.000 bezoekers. De mensen stonden en zaten niet alleen op de tribunes, maar ook op de bovenverdiepingen, balkons, daken en dakgoten van de woningen die grensden aan de lange zijden van het Mosveld. Ze zaten zelfs in bomen en in palen. Een aantal Volendammers ging met kistjes gerookte paling langs de woningen in ruil voor een plaats op het balkon of de bovenverdieping. Sommige bewoners schijnen 10 balkonplaatsen verkocht te hebben voor 6 gulden per stuk. Na acht minuten kwam De Volewijckers aan de leiding door Otto Polak. Hij schoot de bal onhoudbaar voor doelman Jaap Keizer (Aaltje) tegen de touwen na een pass van Frits Soetekouw. Vlak voor het rustsignaal van scheidsrechter Leo Horn keerde het tij voor Volendam. Kort na elkaar zorgden Thijs Bond (Kouwe) met een kopbal en Wim Kras met een fantastisch schot voor de verrassende 1-2 stand in het voordeel van de bezoekers. In een zenuwslopende tweede helft werden over en weer veel kansen gemist. Zo’n 20 minuten voor tijd maakte Volendam aan alle illusies van de Amsterdammers een einde. Thijs Bond (Kouwe) had zich vastgelopen, maar de verdedigers van de Volewijckers keken slechts naar de doorhobbelende bal zonder deze weg te werken. Harmen Veerman (Poes) was er als de kippen bij om de bal alsnog achter doelman Rein Zurburg te schieten. Dankzij de overwinning nam Volendam de eerste plaats over van De Volewijckers. De wijdbroeken zouden deze niet meer afstaan en vierden op 11 juni 1961 met een 7-0 overwinning op Helmondia’55 het kampioenschap en de promotie naar de eredivisie. De Mosveld-baby’s volgden hen enkele weken later na een knotsgekke beslissingswedstrijd.  

Het wonder van Zuilen
De Volewijckers eindigde de competitie als tweede in de Eerste Divisie A. Om alsnog te promoveren moest in beslissingswedstrijden afgerekend worden met de nummer twee uit de Eerste Divisie B en met de nummer 16 van de Eredivisie. Eerste Divisionist DHC uit Delft werd na een 2-2 gelijkspel en een 3-1 overwinning als eerste verslagen. Daarna volgde de zware opgave om Elinkwijk in een thuis- en uitduel uit te schakelen. De Volewijckers speelde eerst een thuiswedstrijd in het Olympisch Stadion die met 4-3 werd gewonnen. Op 5 juli 1961 volgde de uitwedstrijd op het Elinkwijk terrein in de Utrechtse wijk Zuilen. Huidig penningmeester Bep Lanser van De Volewijckers was er als jongeman bij samen met zijn vader. “Zo’n twee uur voor de wedstrijd was het stadion al gevuld met 20.000 toeschouwers. Veel Amsterdammers moesten teleurgesteld worden, omdat de kaarten uitverkocht waren.” Dagblad Het Vrije Volk had een rechtstreekse telefoonverbinding van Zuilen naar het Mosveld geregeld. Zo’n 2.000 aanhangers van De Volewijckers volgden het verslag van Bert Pasterkamp van Het Vrije Volk in het eigen stadion. Twee jaar eerder had De Volkskrant hetzelfde gedaan voor Volendam bij de eerste promotiewedstrijd in Brunssum tegen Limburgia. Honderden Volendammers in het filmtheater boven restaurant De AMVO en nog meer buiten in het tegenover gelegen park waren toen getuige van Volendams 1-4 zege bij het live telefoonverslag van Pé Mühren.

Voor De Volewijckers verliep de wedstrijd minder voorspoedig. Bep Lanser: “Een kwartier voor tijd leidde Elinkwijk met 4-1. We speelden bovendien met 10 man, omdat Frits Soetekouw met een gescheurde knieband was uitgevallen. Hassie van Wijk strompelde over het veld, hij kon nauwelijks nog lopen. Een deel van het Volewijckers publiek was al vertrokken.” Er vond echter een ommezwaai plaats, die de geschiedenisboeken in zou gaan als ‘het wonder van Zuilen’. Dertien minuten voor tijd scoorde Wout Schaft met een omhaal 4-2. Vlak voor tijd trof hij opnieuw doel met een hard schot. Bep Lanser: “Het waren de spannendste voetbalminuten uit mijn leven. Iedereen voelde dat het vierde doelpunt eraan zat te komen. Mijn vader bleef maar schreeuwen ‘ze zijn verslagen’, terwijl we nog achter stonden. De laatste vijf minuten was iedereen gaan staan. Ik kon het veld slecht zien. Van elk fluitsignaal dat ik hoorde, vreesde ik dat het einde wedstrijd was.’ In de allerlaatste minuut gebeurde het onvermijdelijke. Willy van het Hek maakte de 4-4. Iedereen die De Volewijckers een warm hart toedroeg werd gek. Ik zag alleen nog maar de ruggen van springende mensen om me heen. En mijn vader. Die huilde. Van vreugde.” De Volewijckers had voor het eerst de Eredivisie bereikt.

Sportieve revanche
In het eredivisieseizoen 1961-1962 nam De Volewijckers sportief revanche op Volendam. Het won beide competitiewedstrijden met 2-1 en eindigde vier punten boven stadgenoot DWS/A dat degradeerde. Over de 1-2 overwinning in Volendam werd nog veel gespeculeerd, omdat deze tot stand kwam dankzij twee eigen doelpunten. Er werd beweerd dat het Volendam-bestuur volgend seizoen graag De Volewijckers in de eredivisie als tegenstander had, omdat dit een uitverkocht stadion zou opleveren. De spelers zouden liever naar Amsterdam-Noord gaan dan naar een uithoek in het land. Volendam-aanvoerder Klaas Karregat (Blubber) scoorde als eerste een eigen goal “Ik kreeg de bal ongelukkig tegen mijn knie en passeerde Jan Kwakman (Brak). In een scrimmage deed Klaas Zwarthoed (Vracht) dit in de tweede helft ook. Het zag er raar uit, maar ik verzeker je dat het absoluut dikke pech was, zowel van Klaas als van mij.” Ondanks de twee nederlagen maakte Volendam een prima seizoen door en eindigde op de zevende plaats. Dick Tol werd topscorer van Nederland.  

Zwarte bladzijde
Het eredivisieseizoen 1962-1963 werd een diepzwarte bladzijde in de geschiedenis van De Volewijckers. De verwachtingen waren hooggespannen, omdat na de laatste winterstop thuis van zowel Ajax als van Feijenoord was gewonnen. Voor het nieuwe seizoen had De Volewijckers zich versterkt met Cees Kick, die zijn oude club al op jonge leeftijd had verlaten, en de gebroeders Jan en Bas Severijnse. De eerste vijf competitiewedstrijden hadden drie punten opgeleverd, toen de spelersbus op zondag 30 september 1962 het oude stadion Galgenwaard in Utrecht verliet na een verloren wedstrijd tegen DOS. Behalve de spelers en hun vrouwen, de begeleiding en de trainer was deze ene keer ook tante Sien mee. Ze was de vrouw van trainer Daan de Jongh en werd zo genoemd omdat zij en haar man een vader- en moederrol naar de spelers hadden. De spelers kwamen regelmatig bij hen thuis en konden altijd op steun rekenen. Linkshalf Henk Looyen woonde nog thuis bij zijn ouders en kon door de spanning nooit slapen in de nacht voor de wedstrijd. Om hem tot rust te brengen hadden Daan en Sien de Jongh daarom voorgesteld om voortaan bij hen de avond door te brengen. Henk kwam trouw iedere zaterdagavond om te kaarten, te dammen en te praten, maar niet over voetballen. Dat Sien de Jongh mee was in de spelersbus had een bijzondere reden. Haar man was de hele week al grieperig en zij vertrouwde het niet helemaal. Haar voorgevoel bleek te kloppen. Op de terugweg naar Amsterdam kreeg haar man een hartinfarct. De clubverzorger en speler Dirk de Ruiter ontfermden zich over hun trainer en legden hem languit op de achterste bank van de bus. Hij was buiten bewustzijn. Het leek beter om met de spelersbus door te rijden naar een ziekenhuis in Amsterdam dan om te keren naar Utrecht. De chauffeur haalde halsbrekende toeren uit om zo snel mogelijk in Amsterdam te zijn. Met hoge snelheid en door rood licht rijdend bereikte hij het Onze Lieve Vrouwen Gasthuis in Amsterdam. Daar aangekomen vernamen de spelers dat hun geliefde trainer was overleden, 41 jaar oud en tante Sien achterlatend met drie jonge kinderen. De spelers waren compleet van slag. Ze kwamen de klap niet meer te boven. De KNVB verleende geen toestemming om de volgende wedstrijd uit te stellen. Achter elkaar gingen de wedstrijden met grote cijfers verloren, waaronder een 5-0 nederlaag in Volendam. Inclusief de wedstrijd tegen DOS en de voorgaande tegen Feijenoord werd in totaal 14 keer op rij verloren met de doelcijfers 8-55. Een triest record dat recentelijk is geëvenaard door Willem II. Vele weken voor het einde van de competitie was De Volewijckers al gedegradeerd. 

Landskampioen
Daan de Jongh is een grote naam in de historie van De Volewijckers. Hij behoorde tot het team dat in de oorlogsjaren furore maakte door in enkele seizoenen tijd naar de hoogste klasse van de KNVB te promoveren. Bij een bombardement van de geallieerden in 1943 op de fabrieken in Amsterdam-Noord was het Mosveld geraakt. Er moest daarom uitgeweken worden naar stadion De Meer van Ajax. Het deerde De Volewijckers niet. Als grootste vereniging van Amsterdam zette het de opmars voort en behaalde op Tweede Pinksterdag in 1944 de landstitel dankzij een 4-1 overwinning in het Olympisch Stadion op Abe Lenstra’s Heerenveen. Daan de Jongh maakte één van de doelpunten. Na de introductie van het betaalde voetbal moesten de groen-witten een stapje terugdoen naar de eerste divisie. De opleving begon in 1957 met een jeugdteam dat onoverwinnelijk scheen. Onder de bezielende leiding van Evert Teunissen werden de jeugdcompetitie en alle toernooien gewonnen. Het bestuur durfde het aan om Teunissen met zijn jongens de stap naar het eerste elftal te laten maken. Slechts enkele routiniers vulden de jochies aan, die van Het Vrije Volk journalist Dieter Molanus de bijnaam De Mosveld-baby’s kregen. Het was een verwijzing naar het jonge Manchester United team van Matt Busby, dat met een gemiddelde leeftijd van 22 jaar de Engelse titel veroverde in 1956 en 1957. Daan de Jongh zette het werk van Evert Teunissen voort met de promotie naar de eredivisie in Zuilen als hoogtepunt. Niet alleen met Daan de Jongh liep het verkeerd af. Na een Europacupwedstrijd in 1958 stortte het vliegtuig met de Busby Babes neer bij Munchen, waarbij 23 van de 43 inzittenden het leven verloren. Voor de Mosveld-baby’s begon de terugval met het overlijden van Daan de Jongh. Na de degradatie in 1963 vertrok Hassie van Wijk naar ADO, Frits Soetekouw – die in 1962 als Volewijcker één interland had gespeeld – ging via Heracles naar Ajax, Piet Boogaard vertrok naar DWS, Piet van der Muts stopte en Cees Kick ging naar PEC Zwolle.  

Aanleg IJtunnel
Na een hoopvolle zesde plaats in 1964 volgde een nieuwe tegenslag. Ledenadministrateur Ferry Waalberg van het huidige De Volewijckers: “Door de aanleg van de IJtunnel moest er een verbindingsweg in Amsterdam-Noord komen. Deze was precies gepland door de doelen van het Mosveld. Ondanks plannen met alternatieve wegen moest het Mosveld verdwijnen. We kregen een nieuwe locatie toegewezen in de Buiksloter Banne, waar we nu nog spelen. Veel mensen vonden het verre, koude en open gelegen nieuwe terrein maar niks. De toeschouwersaantallen liepen snel terug. Financieel werd het daardoor ook moeilijker. Er zijn gesprekken geweest met de grote bedrijven in Noord, maar deze wilden geen geld steken in De Volewijckers.” Men gleed steeds verder weg in de eerste divisie tot zelfs gedegradeerd werd naar de Tweede Divisie in 1970. Er volgde nog wel een promotie, maar in 1974 ging De Volewijckers op in de fusieclub FC Amsterdam die twee jaar eerder was opgericht. De gemeente Amsterdam leek helemaal geen heil te zien in het voortbestaan van De Volewijckers als zelfstandige vereniging in het betaalde voetbal, want tijdens het seizoen 1973-1974 werd één van de tribunes zonder overleg weggehaald. Volendam wist na de degradatie uit de eredivisie in 1964 met eigen jeugd, wat lokale geldschieters en de opbrengst van enkele transfers wel steeds opnieuw de weg naar de Eredivisie te vinden. Terwijl Volendam en De Volewijckers in de Mosveld jaren aan elkaar gewaagd waren, kreeg Volendam later duidelijk de overhand. De laatste tien onderlinge duels werden allemaal gewonnen. 

Cor Zonneveld
Het is opmerkelijk dat geen enkele speler van het betaalde team van Volendam ooit naar De Volewijckers is gegaan. Andere betaalde clubs uit de omgeving als Alkmaar, ZFC, KFC en DWS zagen meerdere Volendammers komen. Monnickendammer Bert Binken speelde begin jaren 70 in de hoogste A-junioren van Volendam en vertrok naar Amsterdam-Noord. Hij scoorde als invaller voor De Volewijckers in een bekerwedstrijd tegen Volendam. De omgekeerde route is bewandeld door een andere Monnickendammer, Cor Zonneveld, die enkele wedstrijden tegen Volendam heeft gevoetbald. ‘Ik kwam in 1971 bij De Volewijckers. Ik herinner me dat we nauwelijks publiek trokken. Na het samengaan met FC Amsterdam kregen Bert en ik een aanbieding van voorzitter Dé Stoop van FC Amsterdam om bij de fusieclub te spelen, maar het bedrag was zo laag dat ik het niet serieus heb overwogen. Ik vertrok naar Marken, dat in de tweede klasse speelde. We promoveerden direct naar de eerste klasse, de hoogste klasse in die tijd. In de eerste klasse werd ik topscorer van alle zaterdagclubs. Vervolgens werd ik door Hein Schilder (Madoet) van Volendam benaderd.’ De verdere onderhandelingen werden gevoerd door Joop Brand. Een overeenkomst werd bereikt en in 1976 kwam de 22-jarige Cor Zonneveld bij Volendam voetballen. ‘We deden redelijk mee in de Eerste Divisie, maar echt overtuigend ging het niet. In de laatste periode begon het ineens te draaien. We wonnen een periodetitel en mochten meedoen met de nacompetitie.’ Volendam won de nacompetitie en promoveerde naar de Eredivisie. Met 16 doelpunten had Cor Zonneveld een niet onaanzienlijke bijdrage geleverd aan de successen. ‘In de Eredivisie haalden we goede resultaten, maar voor mij was het vallen en opstaan. Ik kreeg problemen met mijn rug, die uiteindelijk leidden tot het einde van mijn betaalde voetbal periode.’ 

Henk Ellens
Henk Ellens volgt nog wekelijks de wedstrijden op het Volewijckers terrein, vertelde hij in 2010: ‘Ik woon er 300 meter vandaan, maar mijn oude ploegmakkers zie ik zelden. Sommigen zijn overleden, zoals Wout Schaft en Sjaak de Vries. Jongens als Cees Kick en Dirk de Ruiter wonen niet meer in Amsterdam. Ik zie de anderen vrijwel nooit. Eigenlijk wel jammer.” Henk Ellens bleef na de degradatie in 1963 bij De Volewijckers. “Ondanks de sportieve terugval was het een hele nette club met Gerben Wagenaar als voorzitter. Gerben was vroeger fractievoorzitter van de CPN in de Tweede Kamer.” Als Blonde Freek was hij een bekende verzetsheld uit de Tweede Wereldoorlog. “In heel Amsterdam-Noord was hij bijzonder geliefd. Hij was 60 jaar lid van De Volewijckers. Ik herinner me dat we bij BVV in Den Bosch door het publiek werden uitgescholden voor communisten.” Dat de Amsterdamse bedrijven geen geld in de club omdat ze niet gerelateerd wilden worden aan het communisme gelooft Henk Ellens niet. “Na het bekend worden van de misdaden van het communistische regime in de Sovjet-Unie keerde hij zich tegen het klassieke communisme. Hij werd in 1958 geroyeerd door de CPN. Hij was een hele goeie man.” Vanuit de jeugd bleven talenten naar boven drijven zoals Co Adriaanse en Co Stout. “Het werd steeds moeilijker om ze vast te houden. Vaak werden talenten vanuit de A-junioren al weggehaald door een andere betaalde club.” Na zijn carrière als betaald voetballer ontmoette hij op een veteranentoernooi van De Spartaan de Volendamse tegenstanders van begin jaren 60. Eén van hen was Harmen Veerman (de Poes). “Ons team werd in Volendam de ouwe hap genoemd. We deden ieder jaar mee aan het toernooi van De Spartaan en wonnen het ook ieder jaar. In de finale moesten we meer dan eens tegen De Volewijckers met jongens als Piet Boogaard, Cees- en Frits Kick, Dirk de Ruiter en Henk Ellens. Het was er altijd berengezellig. Na afloop werd er volop gefeest, want daar waren die Amsterdammers meesters in.” Henk Ellens: “Dat was het Westertoren toernooi in De Jordaan. Het feest werd in de grote kantine gehouden.” Harmen Veerman (de Poes): “Later is het terrein naar Amsterdam-West verplaatst. De vrouwen van de spelers waren ook altijd aanwezig. De Amsterdammers begonnen altijd snel met de polonaise. Daar moesten de Volendammers in het begin van de avond niets van hebben. Ze gingen plotseling allemaal tegelijk naar het toilet .” Henk Ellens heeft later nog als trainer furore gemaakt bij Volendam In de jaren 1979 t/m 1981. Hij haalde met FC Volendam een tweede en derde plaats in de Eerste Divisie. “Ik heb een hele fijne tijd gehad bij Volendam. Een heerlijke groep spelers. Gerrie Mühren hadden we uit Spanje gehaald. Leuk was ook dat ik met elftalleider Jaap Smit (Jut) in het verleden heel wat duels heb uitgevochten.”

Cees Kick
Mosveld-baby Cees Kick leverde als trainer van de amateurs van Volendam een prestatie van formaat in het seizoen 1985-1986. Commercieel medewerker Klaas Schilder (Beer) van FC Volendam kon het zich als voormalig speler nog heel goed herinneren. “We werden dat seizoen met zowel het eerste als het tweede zondag elftal kampioen. Cees was voor de hele selectie uit dat seizoen de beste trainer die we ooit hebben meegemaakt. Die man had zo’n inzicht in het voetballen en hij wist hoe hij met een groep moest omgaan. Dat was fabelachtig. Na het kampioensfeest ging hij naar huis en kreeg een ernstig auto ongeluk op de provinciale weg van Volendam naar Amsterdam. Van een taxi chauffeur hoorde ik van een ongeluk met een rode sportauto, waarvan de politie niet wist wie de zwaar gewonde inzittende was. Cees had ons juist die dag zijn nieuwe rode sportauto laten zien, dus ik kreeg al een vreemd voorgevoel. Ik vroeg de taxi chauffeur me langs garage Griep in Edam te rijden waar het wrak stond. Het bleek inderdaad zijn auto te zijn. Ik heb daarop zijn broer Frits in Monnickendam gebeld en we hebben Cees bezocht. Hij was er zeer ernstig aan toe. De eerste anderhalf jaar zat hij in een rolstoel. Vele jaren moest hij revalideren.” Op advies van Klaas is Cees Kick in 2000 opgenomen in de technische commissie van FC Volendam. Helaas was dit in de moeilijke periode met voorzitter Peter van de Rijt, waardoor de samenwerking van korte duur was. “Wat maar weinig mensen weten is dat Cees Kick in 1986 de nieuwe trainer van FC Volendam zou worden. Hij had al een positieve voorbespreking met voorzitter Jaap Bond (Billy) gehad en zou de dag na het kampioensfeest verdere details uitwerken. Het dramatische ongeluk zette echter alles op zijn kop.”

Derby's uit de Mosveld-jaren

Derby's na de Mosveld-jaren