Jan Bond werd geboren op 13 april 1946 in de Pieter Keukenstraat van Volendam. Hij is beter bekend onder zijn bijnaam ‘Billy’. Hij werd geschoold in de eindeloze partijtjes straatvoetbal en later bij de jeugd. Hij stond tussen 1965 en 1979 onder contract en was een speler die bij wijze van spreken de nuchterheid had uitgevonden. Geen overgedreven gejubel en emotie als hij weer één van zijn vele doelpunten – in totaal 70, waarvan 57 in de competitie - maakte. Gewoon één armpje omhoog. En hij was eigenwijs en had zijn hart op de tong. Hij ventileerde zijn eigen mening wanneer hij dacht dat het nodig was. Daardoor trapte hij nog wel eens tegen zere schenen. Het leverde diverse conflicten met trainers en het Volendam-bestuur op.
Haat-liefde verhouding
Ondanks dat hij 289 wedstrijden – waarvan 257 in de competitie – speelde in het eerste elftal, bleef hij het voetballen zien als een hobby en niet als zijn beroep. Hij bleef de voetballerij relativeren en hield van een shagje en biertje op zijn tijd. Een verlies liet hij gemakkelijk van zich afglijden en oogde nogal eens nonchalant in het veld. Hij had daarom een haat-liefde verhouding met het thuispubliek. Hij was razendsnel, kon een mannetje passeren en een doelpunt maken. Echter hij dreef zijn acties nog wel eens te lang door. Op het tribunes werd hij meer dan eens uitgejouwd, ook al om hij altijd met een wit broekje van het veld stapte. “Ik wilde nog wel eens een mannetje teveel passeren, maar het publiek vergat dat ik er vaak alleen voor stond in de spits. Het verwachtingspatroon was veel te hoog. Als het bij mij draaide dan wonnen we. Lukte het niet dan verloren we.”
Uitstapje naar de amateurs
In het seizoen 1975-1976 maakte Jan Bond (Billy) onderdeel uit van de selectie van de zaterdag amateurs. Hij was plotseling, amper 29 jaar, gestopt bij de betaalde tak. De houding van het Volendammer publiek was hij meer dan zat. De scheldpartijen langs de lijn, waarbij hij meer dan eens werd uitgemaakt voor rotte vis, waren daar de oorzaak. Het amateurvoetbal deed hem goed en hij hervond zijn plezier terug in het spelletje. Talloze doelpunten en assists kwamen dat seizoen van zijn voet. Hij was daarom niet verwonderlijk dat het betaalde tak hem weer benaderde voor een nieuw avontuur. In eerste instantie hield hij de boot af en bleef hij standvastig in zijn besluit. Toch zwichtte hij uiteindelijk voor het Volendam-bestuur, omdat in het nieuwe seizoen alles groots zou worden opgezet. Een nieuwe technische man (Joop Brand) en een relatief onbekende trainer (Leo Steegman) deed hem besluiten om in de zomer van 1976 toch weer een nieuw contract te tekenen. Hij liet zich ontvallen: "Dat jaartje amateurvoetbal heeft me niet alleen plezier teruggebracht maar ook mentaal heeft het me goed gedaan. Ik kan nu beter tegen negatieve kritiek."
De tekst gaat verder onder de foto's.
3 mei 1970, Volendam - Excelsior (1-1). Jan Bond (Billy) in aktie tegen de concurrent om het kampioenschap dat seizoen.
23 april 1973, Volendam - Dordrecht (4-0). Jan Bond (Billy) schiet het eerste doelpunt binnen.
8 januari 1978, Amsterdam - Volendam (0-1). Jan Bond (Billy) schiet het winnende doelpunt binnen. Foto Koen Suyk, Anefo.
Trainers
Vanaf zijn debuut op 3 oktober 1966 tegen RCH thuis, lag hij overhoop met trainers. “Ik liet me niet sturen door trainers. Daar had ik een vader en moeder voor. Trainers konden mij geen voetballen leren. Ze konden me wel op de juiste plek zetten. Ik maakte het trainers niet gemakkelijk.” Ook met zijn eerste trainer Ron Dellow, lag hij vaak in de clinch. “Dick Tol (de Knoest) nam het dan vaak voor me op als hij me weer op de bank wilde zetten. ‘Speelt Billy niet dan ik ook niet’ zei hij tegen Dellow. En dan deed ik toch mee.” Zelfs met Joop Brand, één van de weinige trainers die hij wel hoog had zitten, werd hij een keer om disciplinaire redenen op de bank gezet. “Ik had hem naar de opticien verwezen”, vertelde hij glimlachend. Ik moest op de bank plaatsnemen maar ik maakte daar niet zo’n punt van. Ik beschouwde het als een hobby. Die trainers moesten dan alleen niet aan mij vragen om dan 5 minuten voor tijd nog in te vallen. Dat deed ik dus niet.” Dat ondervond ook zijn trainer Jan Mak. Deze had geen voetbalcarrière gehad, maar ging toch vaak in een rondootje meedoen. Hij kon zich dan moeilijk staande houden. Dat werd al snel een dingetje, want Jan Bond (Billy) nam hem daarom niet echt serieus. Hij luisterde niet eens. Toen hij een keer op de bank zat, stond Volendam vijf minuten voor tijd nog met 1-0 achter. Op het verzoek van Jan Mak aan om te gaan warmlopen, vertelde hij: "Ga jij lekker zelf warmlopen". Toen Jan Mak bleef aandringen, voegde hij nog even toe: "Zet maar lekker je vrouw in de spits" En hij ging er niet in.
Groot talent
Ooit leek hij op weg naar een topclub. Hij werd Nederlands kampioen in de jeugd en speelde in Jong Oranje, maar legde steeds aanbiedingen van grote clubs naast zich neer. “Ik was nooit een broodvoetballer, maar dat was iets anders dan geen ambitie hebben. Ik voetbalde verschrikkelijk graag en het liefst zo hoog mogelijk. Ik kon ooit een contract tekenen bij PSV toen Bram Appel daar nog trainer was. Maar het was toen zo dat er niet over piekerde om het dorp te verlaten. Wat moest ik er doen? Ik had geen rijbewijs, niet eens een fiets. Als ik nu 17 was geweest, had ik het wel geweten. Het was gewoon een andere tijd.”
Einde voetballoopbaan
Aan het einde van het seizoen 1978-1979, op 32-jarige leeftijd, zette hij punt achter zijn voetballoopbaan. De eerste 12 weken stond hij nog in de basis, maar daarna scheurde hij zijn enkelbanden. Vier weken later was hij weliswaar fit, maar verloor hij zijn basisplaats. Trainer Jan Mak vond dat er geen ruimte was voor nog een spelbepalende speler naast Dick Bond (Sport). Hij was niet bereid om dat seizoen zijn concept aan te passen. Nuchter als altijd nam hij het besluit om te stoppen. “Het ligt nogal eenvoudig. Als je baas je niet meer nodig heeft, dan stap je toch op? Ik heb Mak nog gevraagd: ligt mijn speltype jou soms niet? Dat was ’t niet, zei hij. Nou toen hield ’t voor mij op.”
Na zijn voetballoopbaan speelde hij nog, voor zijn plezier, 2 jaar in de zaal en was hij nog voor een korte periode jeugdtrainer. Hij kwam daarna nog maar zelden in het stadion. Tegenwoordig helpt hij mee met het onderhoudsploeg bij de amateurs van Volendam. Daar kan hij zich weer nuttig maken als schilder, zijn oude beroep. “Beetje lullen over vroeger, dat vind ik leuk”.
25 augustus 1968, Volendam - GVAV (2-0). Jan Bond (Billy) in duel met Martin Koeman en Tonnie van Leeuwen. Foto Jacques Klok, ANP.
29 augustus 1977, Volendam - Den Haag (1-3). Jan Bond (Billy) zet Den Haag-speler Dojcin Perazic onder druk. Foto Paul Dijkstra.
23 augustus 1970, Volendam - Twente (0-1). Jan Bond (Billy) in de aanval.
27 oktober 1974, Volendam - Dordrecht (1-0). Jan Bond (Billy) stuit op de keeper.